آفرینش آثار هنری بدیع وجمیل نیازمند عوامل گوناگون وبیشماری است که فقدان حتی یکی از آنها درآراستگی وکمال این آثار خلل وارد میکندوعروس خطوط اسلامی یعنی خط نستعلیق از زیبا ترین ،ظریف ترین ودقیق ترین هنرهاست که هریک از "اصول "آن نکته های بسیاری رادردل نهفته دارد.درآداب المشق میر عماد دوازده اصل برای خوشنویسی ذکر شده که بعضی ازآنها تحصیلی وبعضی از آنها غیر تحصیلی است.اصول تحصیلی با ممارست وتمرین حاصل میشود واصول غیر تحصیلی خود بخود بعداز اصول تحصیلی بوجود میاید.

وآن دوازده اصل:

1-ترکیب 2-کرسی 3-نسبت 4-ضعف 5-قوت 6-سطح 7-دور 8-صعود مجازی 9-نزول مجازی 10-اصول 11-صفا 12-شان

ترکیب:هم شامل درست نوشتن حروف مفردوهم شامل درست نوشتن کلمه است.وهمچنین شکل کلمات درکنارهم دریک جمله یاسطرراشامل میشود.به عنوان مثال اگر سطربه اندازه مصرعی باشددرآن یک کلمه بصورت کشیده ویادوکلمه رابصورت نیم کشیده میتوان قرار دادوبهتر است کشیده یا کشیدههادراول وآخر جمله قرار نگیرند.واگردرآخرنوشته شود بهتر است بربالای حرفی واقع باشد.

انتخاب پنجم              انتخاب سوم            انتخاب اول                  انتخاب دوم              انتخاب چهارم

درواقع اگر جمله رابه پنج قسمت تقسیم کنیم بهترین انتخاب برای کشیده قسمت وسط است وبعد از آن قسمت سمت چپ وسپس سمت راست.

حرف آخر جمله راباید بالاترنوشت تامسیر حرکت چشم در انتهای سطربطرف پائین نباشدوسطر بسته شود.در واقع جمله بصورت «ب » نستعلیق دیده میشود.

کرسی:خط کرسی یاخط حامل یاخط زمینه خطی است که جای حروف وکلمات هر سطربرمبنای آن تحریروتعیین میشود.

نسبت:اندازه حروف را رعایت کردن است.یعنی هر حرف رابه نسبت قلم باید نوشت نه کوچکترونه بزرگتر.

ضعف:رعایت نازکی در حروف است ونهایت آندر اخر دوای است.

قوت: رعایت ضخامت در حروف میباشد وکمال آن در آخر کشیدهها دیده میشود.

سطح: حالت خشکی است که بچشم ناظر میایدوفقط دراوایل کشیدهها است.

دور:حالت نرمی ودایره وار بودن حروف است که نهایت آن درآخر کشیدههاست واعتدال سطح ودور را باید در خط استادان یافت.

صعود مجازی: حرکت قلم از پایین به بالارا میگویند بشرطی که مستقیم نباشد.مانند آخر مدات(کشیدهها)

نزول مجازی:حرکت قلم ازبالابه پایین است وحالت مستقیم نداردچون اوایل کشیدهها.

اصول:کیفیتی است که ازاعتدال ترکیب نه قسمت قبل که ذکر شد حاصل میشود ودرهرخطی که این صفت اندکی دیده شود آن خط زیباونفیس میباشد وچون کمال این صفت درخطی جلوه گرشود سزاوار است که آنراازجان دوستتردارند.

اجزای نهگانه قبل درخط بمنزله جسم آن میباشد واصول بمنزله روح خط.«ذوق این باده ندانی بخداتانچشی»

صفا:حالتی است که طبع را مسرور وشاد میسازد وچشم رانورانی میکندوبدون تصفیه قلب حاصل نمیشود.چنانکه مولانا فرموده است:«که صفای خط از صفای دلست».

واما شان وآن حالتی است که چون در خطی دیده شود نویسنده از تماشای آن مجذوب گرددواز خود فارغ گردد.

ایکه خواهی که خوشنویس شوی           خلق را مونس وانیس شوی

خطه خط مقام خودسازی           عالمی پر ز نام خود سازی

ترک  آرام و خواب  بایدکرد          وین به عهد شباب باید کرد

سربه کاغذ چو خامه بر سودن          روزوشب لحظه ای نیاسودن

خط  نوشتن شعار پاکان  است         هرزه گشتن نه کار پاکان است